کلاهبرداری به معنای بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سوءنیت به وسایل یا عملیات متقلبانه است به عبارت دیگر کلاهبردار باید مرتکب مانور متقلبانه شود. بر اساس ماده یک قانون مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، هر کسی که از راه حیله و تقلب مردم را فریب دهد یا آن‌ها را از امور، پیشامدها و حوادث غیر واقع بترساند یا امیدوار کند و یا اسم  و عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور تحصیل کرده و از این راه مال دیگری ببرد کلاه بردار به حساب می آید.

کلاهبرداری چیست؟

بردن مال دیگری با سوء نیت و توسل به اعمال متقلبانه. به عبارتی با فریب، پول یا مال دیگری را گرفتن، استفاده از وسایل و روش‌های متقلبانه، فریب دادن افراد و بردن اموالشان و مانند این‌ها از روش‌های کلاهبرداری است.

نکته قابل توجه و متمایز کننده این جرم نسبت به جرایم دیگر این است که مجنی علیه (قربانی) مال خود را با رضایت در اختیار کلاهبردار قرار می‌دهد.

ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبين ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری بیان می‌کند: هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی‌ فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیشامد‌های غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل‌ مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آن‌ها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد، کلاهبردار محسوب می‌گردد.

مقید بودن جرم کلاهبرداری

كلاهبرداري از جمله جرايم مقيد بوده كه شرط تحقق آن حصول نتيجه خاص «بردن مال ديگري» است. بردن مال دیگری نیز مستلزم تحقق دو چيز است:
۱- ورود ضرر مالي به قرباني.
۲- انتفاع مالي كلاهبردار يا شخص مورد نظر وي.
جرم كلاهبرداري از تنوع فراواني برخوردار است و در قالب‌هاي مختلفی صورت مي‌گيرد اما بيشترين موارد كلاهبرداري در قالب معاملات است.

توصیه می کنیم مقاله شرایط معامله صحیح را مطالعه نمایید.

جرم چیست؟

هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می‌شود.

برای آشنایی کامل با جرم و ارکان آن مقاله مربوطه را مطالعه فرمایید.

شروع به جرم کلاهبرداری

در صورتی است که نفس عمل انجام شده جرم باشد شروع کننده به جرم مجازات می‌گردد. مثلا اگر شروع‏‌کننده کارمند دولت بوده‏ و مرتبه مدیرکلی یا بالاتر یا همطراز آنها داشته باشد، از خدمات‏ دولتی به طور دائم، منفصل می‌‏شود و در مراتب پایین‌‏تر به انفصال‏ موقت از خدمات از ۶‏ ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

عناصر تشکیل دهنده جرم کلاهبرداری

برای شکل گیری جرم کلاهبرداری همانند بسیاری جرائم دیگر سه عنصرقانونی، مادی و روانی لازم است.

عنصر قانونی

ماده ۱ قانون تشدید مجازات که شامل عملیات متقلبانه می‌شود به شرح زیر است:

الف: مغرور کردن به وجود شرکت تجارتی، مؤسسات موهوم

ب: مغرور کردن و فریب مردم به داشتن اختیارات موهوم

ج: امیدوار کردن دیگری به امور غیر واقع یا ترساندن از حوادث پیش‌بینی نشده و پیش‌آمدهای غیر واقع

د:‌ اتخاذ عنوان یا سمت مجعول( اگر در سازمان‌های دولتی باشد باعث تشدید مجازات می‌شود)

ح: استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط جمعی که منجر به کلاهبرداری شود.

عنصر مادی

عنصر مادی شامل سه جزء است:

۱. رفتار فیزیکی اعم از فعل یا ترک فعل: رفتار مجرمانه مرتکب باید به شکل فعل مثبت باشد و ترک فعل حتی توام با سوء نیت و اغفال طرف مقابل و ورود ضرر نمی‌تواند عنصر مادی جرم کلاهبرداری را تشکیل دهد.

۲.مجموعه شرایط و اوضاع و احوالی که وجود یا فقدان آن‌ها از نظر قانون شرط تحقق جرم می باشد که عبارتست از:

الف: متقلبانه بودن وسایلی که کلاهبردار از آن‌ها برای اغفال دیگری استفاده می‌کند.

ب: اغفال شدن و فریب خوردن قربانی که لازمه آن عدم آگاهی قربانی نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مجرم می‌باشد.

ج: تعلق مال برده شده به دیگری اعم از منقول یا غیرمنقول به دیگری شرط تحقق جرم است.

3.  نتیجه حاصله از رفتار متهم که باید رفتار متهم باعث نتیجه مجرمانه شده باشد. زیرا کلاهبرداری ازجمله جرایم مقید است که شرط تحقق آن‌ها حاصل شدن نتیجه خاص می‌باشد.

عنصر روانی:

از دو جزء سونیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می‌شود.

منظور از سوء نیت عام، اراده خودآگاه فرد در ارتکاب عمل مجرمانه به این معنی که کلاهبردار باید با علم به تقلبی بودن وسیله مورد استفاده خود، در استفاده از آن عمد داشته باشد.

در سوء نیت خاص، کلاهبردار قصد بردن مال دیگری را دارد و برای تحقق جرم کلاهبرداری وجود و اثبات قصد خاص برای بردن مال دیگری ضروری می‌باشد.

انواع کلابرداری

کلاهبرداری دو نوع است: ساده و مشدد

کلاهبرداری ساده: در حالتی است که شرایط وقوع کلاهبرداری مشدد وجود نداشته باشد. ( برای اطلاع از مجازات سرقت کلیک کنید.) اجاره دوباره ملک بدون اجازه مالک می‌تواند از مصادیق کلاهبرداری ساده باشد.

کلاهبرداری مشدد: کلاهبرداری مشدد نسبت به ساده مجازات بیشتری دارد و در سه حالت اتفاق می افتد:

1.کلاهبرداری توسط کارمند دولت یا موسسات عمومی و شهرداری‌ها یا نهادهای انقلابی باشد.

2.مرتکب خود را به عنوان مامور دولت یا موسسات عمومی یا شهرداری، یا نهادهای انقلابی و شرکت‌های دولتی معرفی نماید.

3.مرتکب با فریب مردم از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجله یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی استفاده کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص کلاه برداری و مجازاتش ، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون کلاه برداری و مجازاتش پاسخ دهند .